Kategorie
Rośliny
Pochodzenie i historia porzeczki
Porzeczki jedzone były już w czasach starożytnych, a w czasach średniowiecznych były doceniane przez lekarzy ze względu na ich własności zdrowotne. Co ciekawe nazwa naukowa porzeczki - ribes, powstała wskutek pomyłki, gdyż tłumacząc ją z arabskiego, oznacza rabarbar. Najpopularniejsze w uprawie odmiany porzeczki to porzeczka czarna - ribes nigrum, porzeczka czerwona - ribes rubrum oraz porzeczka biała - ribes graciles.
Charakterystyka porzeczki
Krzewy porzeczki to popularne krzewy owocowe z rodziny agrestowatych, uprawiane ze względu na swoje smaczne i zdrowe owoce. Krzewy porzeczki są zwykle małe, osiągają wysokość do 2 metrów. Są to rośliny wieloletnie, które zwykle nie tracą liści zimą. Liście porzeczki są zielone i zwykle mają pięć klap. Kwitną wczesną wiosną, przed liśćmi, a ich kwiaty są drobne i niepozorne. Owoce porzeczki są drobne i kuliste, o średnicy 5-10 mm. W naszej ofercie mamy porzeczki czarne, porzeczki czerwone i porzeczki białe.
Owoce porzeczki mają intensywny, kwaskowy smak i aromat, do tego są bogate w witaminy, minerały i przeciwutleniacze. Porzeczki czerwone są zwykle słabsze i mniej kwaśne niż owoce czarne, a ich skórka jest cienka i delikatna. Czarne porzeczki są bardziej kwaśne i mają twardszą skórkę, ale są bogatsze w witaminę C.
Najpopularniejsze w hodowli porzeczki to porzeczka czerwona, czarna i białą. Porzeczka czarna dojrzewa w okolicy 24 czerwca, w dzień ten wypadają imieniny Jana, stąd porzeczka czarna często nazywana jest winogronem Świętego Jana. Owoce porzeczki czarnej mają lekko kwaskowaty smak, są doceniane przez producentów win. Kilka lat temu do zapylenia porzeczki czarnej potrzebna była inna porzeczka, ale obecnie dostępne są już odmiany samopylne. Porzeczka czerwona jest bardzo popularna w odmianie amatorskiej przez odporność na choroby i mróz. Porzeczka biała jest najmniej popularna, zaczyna wegetację później od pozostałych odmian, ale przez to jest mniej narażona na przymrozki.
Oto kilka z ciekawszych w uprawie odmian porzeczki, mających również jedne ze smaczniejszych owoców:
- Porzeczka czerwona ‘Jonkheer van Tets’ krzaczasta,
- Porzeczka czarna ‘Titania’ krzaczasta,
- Porzeczka biała ‘Blanka’ krzaczasta,
- Porzeczka czerwona ‘Rolan’ krzaczasta
Jakie wymagania ma porzeczka
Porzeczki nie mają dużych wymagań względem uprawy, jedynie porzeczka czarna jest bardziej wybredna w kwestii stanowiska. Porzeczka może być uprawiana na każdej glebie, ale najlepiej jest wybrać glebę lekko kwaśną, ewentualnie obojętną, żyzną i bogatą w próchnicę. Mniej zasobne gleby dobrze jest zasilić nawozem organicznym, np. kompostem lub obornikiem. Porzeczka czarna preferuje glebę o pH między 6-7.
Stanowisko najlepiej wybrać nasłonecznione i w dużym stopniu osłonięte przed wiatrem. W przypadku porzeczki białej jest to bardziej istotne, do tego odmiana biała najlepiej czuje się na terenach lekko górzystych, ale nadaje się do sadzenia w przydomowych ogrodach.
Uprawa i pielęgnacja
Porzeczki można uprawiać z sadzonek lub przez sadzenie pędów. Sadzonki porzeczki czarnej, białej czy czerwonej najlepiej sadzić wczesną wiosną lub jesienią, aby korzenie miały czas na ugruntowanie się przed zimą. Porzeczki wymagają regularnego podlewania, zwłaszcza w czasie suszy. Polecane jest również ściółkowanie korą lub trocinami, podnosi to temperaturę podłoża, utrzymuje wilgoć, ogranicza zachwaszczenie i do tego zimą chroni korzenie przed mrozem. Porzeczkę zaleca się nawozić do 2-3 lata nawozami organicznymi, a co roku nawozem mineralnym, warto uzupełniać niedobory magnezu w glebie.
Porzeczki muszą być regularnie przycinane, poprawia to wielkość zbiorów, zapewnia bogatsze krzewienie i bujniejsze kwitnienie. Kontrolujemy też w ten sposób wielkość rośliny. Odmiany czarne przycinamy pierwszy raz 4 roku od posadzenia, a odmiany czerwona i białe dopiero w 5 roku. Bardzo ważne jest, aby przycinanie wykonać wyłącznie w okresie poprzedzającym wegetację, na przedwiośniu. Jeśli zrobimy to później, z ran po zabiegu zacznie wydzielać się duża ilość soków, co osłabi roślinę i może wspomóc rozwój chorób grzybowych.
Przycinając porzeczkę usuwamy pędy uszkodzone, chore, podkładające się, stare, przemarznięte i krzyżujące się. Najlepiej owocują starsze pędy, które mają od 1 do 3 lat, z tego względu po cięciu najlepiej zostawić około 5-6 pędów jednorocznych, 3-4 pędy dwuletnie i 3-4 pędy trzyletnie.
Porzeczce zagraża tak naprawdę jedna choroba - antraknoza liści. Na porażonej roślinie występują niewielkie, żółtawe, a następnie ciemniejsze plamki. Silne porażenie, prowadzi do usychania i przedwczesnego opadania liści. Chorobie najlepiej zapobiegać przez unikanie dużego zagęszczenia roślin oraz przez pozbywanie się opadniętych, porażonych liści.
Szkodniki atakujące porzeczkę to wielkopąkowiec porzeczkowy, brzęczak porzeczkowy, mszyce i przeziernik porzeczkowy.
Właściwości i zastosowanie
Owoce porzeczki to bomby witaminowe, zawierają więcej witaminy C niż cytrusy, witaminy z grupy B, prowitaminę A oraz witaminę PP. Do tego zawierają minerały takie jak żelazo, potas, mangan, wapń, fosfor oraz jod. Owoce porzeczki w tym wszystkim mają także błonnik, pektyny, kwasy organiczne i co najlepsze, nie zawierają nadmiaru cukru.
Owoce mają przez to właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe. W medycynie ludowej wykorzystywane są m.in. do łagodzenia zapalenia gardła, czy na poprawę odporności. Ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne, owoce porzeczki są polecane w diecie przeciwutleniaczowej, a do tego chronią przed stresem oksydacyjnym, który zwiększa ryzyko chorób Alzheimera, parkinsona czy cukrzycy,
Owoce porzeczki można spożywać na surowo lub wykorzystywać do produkcji soków, dżemów, galaretek, marmolad, nalewek czy wina. Owoce porzeczki są również popularnym dodatkiem do wypieków, deserów, a także mięs i sosów. W medycynie naturalnej stosowane są jako składnik wielu preparatów wzmacniających układ odpornościowy.
Do tego można z nich przygotować maseczki lub domowe peelingi, ponieważ czerwona porzeczka pomaga na trądzik różowaty oraz pospolity, powoduje dotlenienie, rozświetlenie i odżywienie skóry, a na koniec opóźnia procesy starzenia.
Sadzonki porzeczki - gdzie i jak sadzić?
Sadzonki porzeczki sadzi się najlepiej na słonecznym lub półcienistym stanowisku, w dobrze przepuszczalnej glebie. Należy pamiętać, że rośliny te wymagają dostępu do wody, ale nie lubią nadmiernego namaczania. Warto sadzić je w grupach, aby zwiększyć plonowanie i poprawić zapylanie. Przy sadzeniu należy pamiętać o zachowaniu odpowiedniej odległości między roślinami, zwykle wynosi ona około 1-1,5 metra.
Zbiór i przechowywanie owoców
Owoce porzeczki zbiera się zwykle w lipcu lub sierpniu, w zależności od odmiany i warunków pogodowych. Po zebraniu należy je przechowywać w chłodnym i suchym miejscu, np. w lodówce lub spiżarni. Owoce porzeczki są dość delikatne i nie nadają się do przechowywania przez długi czas, dlatego warto spożyć je jak najszybciej po zbiorze.
Zapylanie porzeczki
Niektóre odmiany porzeczki są samopylne, a inne wymagają zapylaczy. Niektóre odmiany porzeczki są samopylne, a inne wymagają zapylaczy. Odmiany samopylne często mają mniejsze plony niż te, które wymagają zapylaczy. Warto wybrać odmiany, które dobrze się uzupełniają i zapewnią sobie obfite plony.